Matrak Federasyonu 06 Aralık 2019 Cuma günü 4721 Saylı Türk Medeni Kanununun 96. maddesi gereğince kuruldu.
Milletimize ve insanlığa hayırlı olsun. Matrak Federasyonu kuruluşuna destek veren Ata Sporları Konfederasyonu Başkanı Hacı SÜRMENELİ beyefendiye, Konfederasyon yetkililerine ve kurucu dernek yetkililerine teşekkür ederim.
Matrak Federasyonu Başkanı
Efkan ÇALIŞ
Türk Ata Sporu Cenk Sanatı Matrak Tarihçesi
Matrak oyunu Osmanlı İmparatorluğu’nda Yeniçeriler, Sipahiler ve Osmanlı Padişahları tarafından Cenk Sanatı talimi ve spor olarak yapılmıştır. Kamus-ı Türki’de Matrak dövmeli şiş, Matrakçı ise dövmeli şişle kılıç talimi yaptıran eğitmen olarak tanımlanmıştır. Matrak kelimesi Arapça kökenli bir söz olan “değnek, sopa” anlamına gelen “Mitrak” kelimesinden gelmektedir. Matrak halk arasında çoğunlukla komik eğlence anlamları ile bilinmektedir. Matrak oyunundan günümüze “Matrak geçmek” şeklinde bir söz gelmiştir. Bir başkası ile dalga geçmek, hafife almak, eğlenmek manaları ile bilinen bu söz esasında ustalaşmış Matrak sporcusunun yeni başlayan bir sporcuya karşı üstünlüğünü betimlemektedir. Matrak oyunu Türk kılıcı, Yatağan kılıcı ve Osmanlı kılıçlarının eğitim ve teknik yapılarını içeren Eskrim ve diğer kılıç sporlarından yüzyıllar önce gelişimini tamamlayarak Osmanlı’da yapılmış bir askeri spor talimidir. Matrak sporunun oluşması, gelişmesi ve günümüzde tekrar yaşatılması konularında tarihte bilinen iki kişinin büyük gayretleri söz konusudur. Kanuni Sultan Süleyman döneminde yaşamış Matrakçı Nasuh ve günümüzde Matrakçı Efkan Çalış büyük fedakârlıklarla bu kültürün yaşatılması için emek vermişlerdir.
Matrakçı Nasuh’un (…1480/ 28 Nisan 1564) Matrak oyununda ve diğer cenk sporlarındaki başarısından dolayı Matrakçı unvanını aldığına dair bilgiler mevcuttur. Matrak oyunu ile Osmanlı askerlerine kılıç talimleri Matrakçı Nasuh tarafından Enderun-u Hümayunda öğretilmiştir. Matrakçı Nasuh Tarihçi, Matematikçi, Minyatürcü, Hattat, Coğrafyacı ve Şair, yönleri ile bilinen bir bilim adamıdır. Matrakçı Nasuh’un Matematik, Tarih, Minyatür ve çeşitli savaş aletlerinin kullanımını anlattığı kitapları günümüze kadar ulaşmıştır. Matrakçı Nasuh’a Matrak oyunundaki başarısı, yay-ok, mızrak, kılıç gibi silahları kullanmadaki hüneri ve Mısır’da yapılan yarışmalarda ve Kanuni Sultan Süleyman’ın karşısına defalarca çıkardığı tüm rakiplerini yenmesinden dolayı Kanuni Sultan Süleyman tarafından tüm Osmanlı Devletinde tanınmasını simgeleyen “Evarih-i Zilkade 936/Haziran sonları 1529” tarihli bir berat verilmiştir. Matrak böylece Osmanlı Devletinde bir bilim dalı olarak kabul edilmiştir. Osmanlı’da Matrak oyunu ve benzeri birçok beden talimi Yeniçerilerin kaldırılması ise tarih sahnesinden silinmiştir.
Günümüzde Dünya Matrak Derneğinde Matrakçı Efkan Çalış’ın 2001 yılında başlattığı çalışmalarla, unutulan Selçuklu ve Osmanlı savaş ve spor yöntemlerinin tarihi, kültürel araştırmaları ve teknik çalışmaları hayat bulmuştur. Bu sürece Gazi Üniversitesi Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi ve Kırıkkale Üniversitelerinden akademisyenler destek vermişlerdir. Matrakçı Efkan Çalış’ın Matrak sporunu kurması ile (05 Eylül 2008) Matrak sporunu geliştirmiş (2008-2019) ve bir çok unutulmuş yok olmuş Türk oyununu spor olarak kural ve kaidelere bağlamış ve kurmuştur. Matrak sporunda Özenci / Amatör / Kara ve Uzman / Profesyonel / Kara olarak yapılması için teknik ve teorik eğitim metotları ve yarışma kuralları oluşturulmuştur. Çalış’ın Engelli insanlara yönelik olarak yaptığı saha çalışmaları sonucunda Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Kurumları ve Engelli Dernekleri Federasyonu ile yaptığı çalışmalarla Tekerlekli Sandalye Üzerinde Matrak oyunu, Görme Engelliler Matrak oyunu, eğitim metotları da oluşturulmuştur.
Matrak sporu alt dalları aşağıda sıralanmıştır..
Matrak (Matrak oyunu, Atlı Matrak oyunu, Tekerlekli Sandalyeli Matrak Oyunu, Görme Engelli Matrak Oyunu, Çift Matrak oyunu ve Kara Matrak Oyunu)
Tomak (Tomak Oyunu, Altılı Tomak Oyunu ve Kara Tomak Oyunu)
Tulum (Tulum Oyunu ve Kara Tulum Oyunu)
Cenk= Küreş, Muşt Zen, Leked Kup (Cenk Oyunu ve Kara Cenk oyunu)
Mızrak (Hedefe Mızrak atışı, Mızrak Oyunu ve Kara Mızrak Oyunu)
Kılıç (Türk Kılıcı, Kılıç Kalkan, Şemşir, Yatağan, Çift Yatağan ve Kara Kılıç )
Cenk Sanatı (Okçuluk / Mızrak atışı, Matrak/Kılıç ve Cenk Oyunu/Kara Cenk Oyunu)
Matrakçı Efkan Çalış’ın başvurusu sonucunda Matrak sporu 15 Haziran 2010 tarihinde Gençlik ve Spor Bakanlığı Merkez Danışma Kurulu kararı ile Türkiye Geleneksel Spor Dalları Federasyonu’na bakanlık kararı ile resmen bağlanmıştır. Kurucu Efkan Çalış’ın grişimleri ile 2011 yılında vizyona giren Muhteşem Yüzyıl adlı dönem dizisinde Matrak defalarca sergilenmiş ve kamuoyunda Matrak bilinir hale gelmiştir. 2011-2012 yıllarında Gençlik ve Spor Bakanlığı bünyesinde dört ayrı ilde Antrenör ve Hakem kursları açılmış, binlerce lisanslı sporcuya ulaşılmıştır. Matrak spor dalında 2011-2012 yılları arasında resmi il şampiyonaları ve Türkiye şampiyonası yapılmıştır. Türkiye dışında Almanya, (Avrupa Gençlik Çalıştayı-Köln, 2012), Rusya (Matrak Rusya Teknik Semineri-Sankt Petersburg, 2012) ve Litvanya (TAFİSA Dünya Geleneksel Spor Oyunları-Siauliai, 2012), Bosna Hersek Matrakçı Nasuh Minyatür sergisi ve Matrak Çalıştayı (Saraybosna ve Mostar, 2015) faaliyetleri ile Matrakçı Efkan Çalış tarafından seminerler verilmiş Türk kültürü ve Matrak sporu tanıtılmış Türkiye temsil edilmiştir.
2015 yılında Matrakçı Efkan Çalış’ın yazdığı “Osmanlı Cenk Sanatı Matrak” adlı kitap yayınlanarak bu kültürün bir daha yok olmaması için tarihi bir adım daha atılmıştır.
Matrakçı Efkan Çalış’ın girişimleri ile 2012-2019 yılları arasında Gençlik ve Spor Bakanlığı Gençlik Hizmetleri Genel Müdürlüğüne bağlı Gençlik Kampları ve Gençlik Merlkezlerinde Matrak hızla yayılmış ve tüm Türkiyede bilinir hale gelmiştir.
Matrak spor kültürünün yaşaması için Matrakçı Efkan Çalış, Ata Sporları Konfederasyonu başkanı Hacı SÜRMENELİ beyefendi ile irtibata geçmiş konfederasyon yönetimine yaptığı sunum sonrasında Matrak Federasyonun kurulması kararı alınmıştır. Matrak Federasyonu 06 Aralık 2019 Cuma günü 4721 Saylı Türk Medeni Kanununun 96. maddesi gereğince Ankara’da kurulmuştur. Matrak Federasyonu yönetim kurulu başkanlığını Matrakçı Efkan Çalış üstlenmiştir.
Selçuklu ve Osmanlı Devletlerinin ihtişamını Türkiye’nin geleceğine taşıyan Matrak sporu her geçen gün taraftarı ve sporcusu artan, kılıç ve mücadele sporları alanında Türkiye’yi tüm dünyada layığı ile temsil eden yegâne Türk sporudur.
Matrak Sporu Matrak Federasyonu ile tarihe ismini yazdıracak çalışmalara ve büyümeye devam etmektedir.
Dünya Matrak Derneği
Bir cevap yazın